ΤΟ ΣΥΚΟ

Το μυαλό του ανθρώπου μερικές φορές λειτουργεί τόσο περίεργα, οι στροφές που φέρνει είναι καλές, ανάποδες, μη προβλέψιμες, ακόμη, ακόμη μπορεί και να ξεπεράσει τα όρια του φανταστικού. Βλέποντας τις παρακάτω φωτογραφίες ένα νορμάλ μυαλό θα σκεφθεί “α! ωραία σύκα” ,ένα σεξοπορνοδιαστροφικό μυαλό θα σκαφθεί “ ρε μπας και μοιάζουν με στήθη γυναίκας “ ένα λίγο ποιο προχωρημένο εντόπιο μυαλό μπορεί να συνδυάσει το σύκα με την κρυφή ερωτική ζωή κάποιων συνάνθρωπων μας, ένα μυαλό που έχει εμποτιστεί με τσίπουρο τώρα δεν γνωρίζω αν θα έχει γλυκάνισο η όχι μπορεί να σκεφθεί “ωραίος μεζές για τσίπουρο” ( κερκυραϊκή συκόπιτα), ένα μυαλό το όποιο πάσχει από υπογλυκαιμίες θα ήθελε να τα έβλεπε σαν γλυκό κουταλιού . Το δικό μου μυαλό δεν μπορεί να σκεφθεί κάτι διαφορετικό , δεν γνωρίζω αν κάποιο άλλο μυαλό εμβαθύνει το θέμα και καταλήξει σε άλλες σκέψεις .

“Στην αρχαία ελληνική, το σύκο ως λέξη παίζει και αυτό σπουδαίο ρόλο. Πολλές παροιμιακές εκφράσεις υπάρχουν, όπως π.χ. "όσο διαφέρει σύκα καρδάμων" (για δυο όλως ανόμοια πράγματα) ή "σύκον χειμώνος αιτώ" για άκαιρες επιθυμίες ή επιχειρήσεις. Επειδή το ξύλο της συκιάς ούτε γερό είναι ούτε καίγεται καλά, βγήκε το επίθετο "σύκινος" που σήμαινε "άχρηστος, ανώφελος". Πασίγνωστη είναι και η αρχαία έκφραση "ονομάζω τα σύκα σύκα (και τη σκάφη σκάφη)" που πέρασε απαράλλαχτη και στα νεότερα ελληνικά. Η προέλευση της σκάφης αυτής δεν έχει ξεκαθαριστεί, είναι όμως πιθανότατο να οφείλεται σε σεξουαλικό υπονοούμενο. Και βέβαια, το σύκο είχε από την αρχαιότητα και ερωτική σημασία, μια και σήμαινε το γυναικείο γεννητικό όργανο. Από αυτή την τελευταία σημασία ίσως προήλθε και η λέξη "συκοφάντης". Η εκδοχή που ακούγεται συχνότερα, ότι δηλαδή η λέξη προήλθε από αυτούς που κατάγγελλαν τους λαθραίους εξαγωγείς σύκων (πράγμα που, υποτίθεται, απαγορευόταν), όσο και αν είναι ελκυστική, δεν φαίνεται να ευσταθεί, καθώς δεν υπάρχει στα αρχαία κείμενα αναφορά σε τέτοιον αθηναϊκό νόμο. Μάλλον λοιπόν η λέξη προέρχεται (σύκον+φαίνω) από αυτούς που κατάγγελλαν συμπολίτες τους για παράνομες ερωτικές σχέσεις.

Σε άλλες γλώσσες, αντίθετα, η μεταχείριση του σύκου είναι πιο υποτιμητική: non vale un fico secco, δηλαδή δεν αξίζει ένα ξερό σύκο, λένε οι Ιταλοί για κάτι που δεν αξίζει δεκάρα, no dar un higo λένε οι Ισπανοί για κάτι που δεν τους ενδιαφέρει καθόλου, το ανάλογο και οι άγγλοι. Η γαλλική έκφραση mi-figue mi-raisin (μισό σύκο, μισό σταφίδα) δηλώνει κάποιον ή κάτι που δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός, που δεν είναι και τόσο σόι. Πάντως, και η ερωτική έννοια του σύκου διατηρείται: ανάμεσα στα άλλα παραδείγματα, ο οδηγός της εφημερίδας El País για το καλό στυλ (στα ισπανικά), συστήνει στους συντάκτες να αποφεύγουν διάφορες αγγλοσαξωνικές λέξεις, μεταξύ των οποίων και τη λέξη sexy, αντί της οποίας προτείνονται δύο λύσεις: η λέξη erótico και η λέξη sicalíptico. Η πρώτη δεν θέλει εξήγηση βέβαια, η δεύτερη όμως προέρχεται από το γνωστό μας σύκο και από το "άλειψις", δηλαδή χάιδεμα, τρίψιμο, διέγερση σαν να λέμε. Να προσθέσουμε ότι η λέξη δεν μαρτυρείται στα αρχαία ελληνικά: πλάστηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα. “

Σαραντάκος, Νίκος (1998). Aπό το σύκο στο συκώτι (html). Νίκος Σαραντάκος